Oświetlenie w powszechnym odbiorze, jeszcze do niedawna, stanowiło mało istotny składnik wyposa­żenia naszych domów. Z pewnością przyczyn jest wiele. Jako przykład można podać, że w typowym budynku wielorodzinnym, często bez konsultacji z przyszłymi mieszkańcami, umieszczano przewody podłączeniowe do urządzeń oświetleniowych w centralnym miejscu na suficie, a w łazience i WC na ścianie. Narzuciło to sposób oświetlenia po­mieszczeń i rodzaj stosowanych opraw. W blokach z "wielkiej płyty" dodatkowym problemem są beto­nowe ściany, skutecznie odstraszające od samodzielnego prowadzenia przewodów elektrycznych tak, aby dostosować oświetlenie do indywidualnych potrzeb mieszkańców. A przecież sposób oświetlenia wpływa na nasze samopoczucie, aktywność zawodową, tworzy atmosferę sprzyjającą odpoczynkowi, sprzyja intymności, wzbogaca pomieszczenie zapewniając efekt dekoracyjny i estetyczny. Światło może poprawić niekorzystne proporcje pomieszczenia. Źle dobrane - powoduje zmęczenie oczu, pogorszenie ostrości widzenia, zmniejszenie wrażliwości na barwy.

Wykorzystanie fenomenu światła i fascynacja kolorem są uznawane obecnie za najważniejsze czynniki, decydujące w projektowaniu o tym, że pomieszczenie staje się wyjątkowym, niepowtarzalnym wnętrzem. Światło i kolor wpływają na siebie wzajemnie. Na przykład światło może podkreślić lub tonować wybrane kolory, zmieniać barwę ścian i mebli. Refleksy świetlne szkła użytkowego sprawiają, że światło ożywia wnętrze, nadaje mu wyjątkowy klimat. Kolor jest nierozerwalnie związany ze światłem, a światło z kolorem. Tak jak kolory wnętrza są wynikiem kombinacji barwników, tak kolor światła jest kombinacją barwy widzialnego spektrum fal elektromagnetycznych. Sprzężenie pomiędzy światłem i kolorem wyraża się też koniecznością dopasowania intensywności oświetlenia do koloru ścian, sufitu, podłogi oraz mebli i wyposażenia, na przykład witryn, meblościanek czy mebli barowych. Ciemne powierzchnie należy mocniej oświetlać niż jasne. Istotna tu jest również faktura powierzchni. Modne obecnie kolorowe tynki strukturalne ze względu na fakturę powodują rozpraszanie światła i przyciągają uwagę obserwatora, natomiast matowe i gładkie powłoki akrylowe tonują wnętrze i uspokajają. Pastele delikatnie oświetlone nadają wnętrzu subtelny i przyjazny charakter.

Jeżeli oświetlimy wnętrze równomiernie jasnym światłem, pomieszczenie będzie zbyt monotonne, pozbawione kontrastów, a przez to męczące, niezdrowe. Przykładem jest umieszczenie zbyt mocnych żarówek w żyrandolu tak, by oświetlenie umożliwiało czytanie w rogu pokoju. Po wejściu do takiego pomieszczenia doznajemy zjawiska olśnienia, wpływającego bardzo niekorzystnie na nasz wzrok oraz samopoczucie. Występowanie mniej i bardziej oświetlonych stref dostosowanych do potrzeb mieszkańców sprawia, że staje się ono plastyczne, a światło współtworzy przestrzeń, w sposób sztuczny symulując skojarzenie znanego i przyjaznego ludziom naturalnego krajobrazu oświe­tlonego światłem słonecznym. Aby uzyskać zróżnicowanie oświetlenia konieczne jest rozmiesz­cze­nie wielu źródeł światła. Oświetlenie górne powinno być uzupełnione z jednej lub kilku stron oświetleniem bocznym.

Ostatnie lata cechuje olbrzymi postęp w technice oświetleniowej, co zaowocowało niezwykle bogatą ofertą handlową. Nie ułatwia to zadania przy dokonywaniu zakupów, ale efekt końcowy może zadowolić najbardziej wybrednego klienta. Rozmieszczenie źródeł światła i dobór opraw oświetleniowych nie jest z pewnością sprawą prostą. Ponieważ jednak samodzielny zakup oświetlenia jest najczęstszą metodą doboru domowego oświetlenia, dobrze jest skorzystać z fachowego doradztwa. Jeżeli przy tym uwzględniona będzie kolorystyka wnętrza, z pewnością możliwość nietrafnego zakupu będzie znikoma. Przemyślane oświetlenie łączy w sobie następujące funkcje:

1. Oświetlenie ogólne, które zapewnia natężenie oświetlenia wystarczające do patrzenia bez męczenia wzroku.
2. Oświetlenie użytkowe, zapewniające wystarczającą ilość światła do wykonywania szczególnych czynności związanych z użytkowaniem pomieszczenia. Na przykład czytanie, zmywa­nie naczyń, przygotowywanie posiłków, czynności kosmetyczne.
3. Oświetlenie kreatywne, które zapewnia uzyskanie efektu estetycznego głównie przez odpowiednie podświetlanie obrazów, roślin, dzieł sztuki, szkła, witryn, płaszczyzn i struktur, mebli i innych przedmiotów.
4. Oświetlenie dekoracyjne, które zapewnia uzyskanie efektu estetycznego głównie przez wyeksponowanie samego źródła światła jako elementu wzbogacającego wnętrze.

Funkcja ogólna, użytkowa, kreatywna i dekoracyjna wzajemnie się uzupełniają. Przykładem może być haloge­no­wy system linkowy, który dzięki wzornictwu, swobodzie w rozmieszczaniu źródeł światła na płaszczyznach poziomych i pionowych i odpo­wied­niemu ukierunkowaniu reflektorków, umożliwia realizację wszystkich funkcji w jednym rozbudowanym produkcie.

Dostępne na rynku oświetlenie do zastosowania w oświetleniu mieszkań można podzielić na następujące grupy asortymentowe:

• źródła światła: żarówki standardowe (wolframowe) z trzonkiem E14 i E27 głównego szeregu i dekoracyjne o bań­kach kulistych, świecowych oraz fantazyjnych, żarówki halogenowe 12V dichroiczne z trzon­­kiem koł­ko­wym, żarówki halogenowe 230V dichroiczne, dwustronnie trzonkowane, typu PAR, żarówki halogenowe 12V dekoracyjne kolorowe (z filtrami), świetlówki kompaktowe i standardowe, lampy tlące, specjalistyczne źródła światła,
• oprawy do oświetlenia ogólnego - tradycyjne żyrandole, zazwyczaj z 3 - 6 źródłami światła, a także wielopunktowe z źródłami światła o małej mocy,
• systemy nośne niskonapięciowe: linkowe i prętowe,
• oprawy do wbudowywania stałe i ruchome oraz zestawy opraw - niskonapięciowe wyposażone w transformator lub na napięcie 230V z żarówkami halogenowymi emitującymi światło zimne, redukujące promieniowanie cieplne i UV, do zabudowy w materiałach łatwopalnych, do pomieszczeń wilgotnych, do zabudowy w meblach,
• oprawy do wbudowywania stałe i ruchome oraz zestawy opraw 230V wyposażone w żarówki reflektorowe 230V z trzonkiem E14 (nie wymagające transformatora),
• oprawy stojące (podłogowe, nocne), wiszące (sufitowe), naścienne (kinkiety, plafony) z dowolnym źródłem światła,
• oprawy do oświetlania witryn, mebli, niskonapięciowe z żarówką halogenową i transformatorem lub żarówka reflektorową 230 V lub świetlówką kompaktową,
• oprawy z żarówkami halogenowymi do podświetlania roślin i akwariów,
• plafony i listwy z żarówką halogenową 12V lub żarówką reflektorową 230V,
• oprawy do podświetlania zdjęć, dyplomów, pamiątek rodzinnych,
• oprawy do oświetlenia miejsca pracy - np. biurkowe z żarówką halogenową 20W.

Przedstawiony powyżej katalog źródeł światła i opraw pokazuje jak bogate są obecnie możliwości stworzenia indywidualnego sposobu oświetlenia domu, który może zaspokoić różnorodne potrzeby mieszkańców.

Duża liczba zainstalowanych źródeł światła to także większe zużycie energii elektrycznej. Szczególnej uwagi wymaga więc właściwy dobór źródeł światła i opraw oświetleniowych oraz rozplanowanie ich w pomieszczeniach w sposób zapewniający efektywne wykorzystanie światła.

Ogólnie wiadomo, że niskim zapotrzebowaniem energii elektrycznej cechują się świetlówki - liniowe oraz kompaktowe, często określane jako żarówki energooszczędne. Efektywność przetwarzania energii elektrycznej na świetlną określa tzw. skuteczność świetlna. Wyraża ona stosunek emitowanego przez źródło światła strumienia świetlnego do mocy elektrycznej pobieranej przez to źródło. Tradycyjne żarówki charakteryzuje ok. 5 razy mniejsza skuteczność świetlna niż świetlówki kompaktowe. Również żarówki halogenowe mają nieznacznie wyższą niż żarówki skuteczność świetlną. Decydując się na energooszczędną świetlówkę kompaktową o mocy na przykład 20W możemy przyjąć, że będzie ona stanowiła zamiennik tradycyjnej żarówki o mocy 100W, a więc będzie oświetlać pomieszczenie tak samo skutecznie jak żarówka 100 W, co pozwoli na zaoszczędzenie 80% energii elektrycznej.

Oszczędności energetyczne może zapewnić również stosowanie elektronicznych układów do automatycznej kontroli oświetlenia. Systemy takie stosowane są w tzw. inteligentnych budynkach. Ich zadanie to między innymi: wyłączanie oświetlenia w przypadku, gdy nie jest wykorzystywane, sterowanie natężeniem oświetlenia w sprzężeniu z oświetleniem naturalnym, zapewniając optymalne wykorzystanie oświetlenia naturalnego. Podział przestrzeni, o którym wspomniałem przy opisie funkcji oświetlenia, w takim przypadku może zapewnić oszczędne gospodarowanie światłem. W wielu domach zamontowane są ręczne regulatory pozwalające na dostosowanie oświetlenia sztucznego do natężenia oświetlenia słonecznego (naturalnego) lub oświetlenia pochodzącego od innych czynnych źródeł światła. Taka "gra światłem o różnej barwie" może być istotnym elementem "klimatu" pomieszczenia.

Na zdjęciach ilustrujących ten tekst można zaobserwować, jak w praktyce zrealizowano w oparciu o zamierzony podział przestrzeni otwartej części dziennej dobór opraw oświetleniowych oświetlenia ogólnego, użytkowego, kreatywnego i dekoracyjnego.