Cena ciepła dostarczonego siecią ciepłowniczą uzależniona jest od wielkości mocy zamówionej wyrażonej w megawatach i zapotrzebowania ciepła w sezonie grzewczym wyrażonego w gigadżulach. Stawki opłaty i ceny jednostkowe ujęte są w taryfach przedsiębiorstw energetycznych. Składniki kosztu ciepła zależne od mocy zamówionej stanowią opłaty stałe, gdyż w okresie na który ustalona jest moc zamówiona i taryfa ciepła, miesięczne raty opłaty za moc zamówioną są jednakowe. Składniki kosztu ciepła uzależnione od zapotrzebowania ciepła w sezonie grzewczym stanowią opłatę zmienną, zależną od zmiennego w każdym miesiącu sezonu grzewczego poboru ciepła z sieci.

Roczny koszt ogrzewania energią z cieci ciepłowniczej możemy wyznaczyć z zależności:

K₀  =  (c_n + o_n) * Q_n  +  (c_q + o_q) * Q  +  c_m * m  +  12 * o_a

gdzie:

Szczegółowo sposób wyznaczania ceny ciepła określony jest w Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 12 października 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz zasad rozliczeń w obrocie ciepłem (Dz. U. Nr 96. poz.1053 z dnia 12 października 2000 r). Rozporządzenie stanowi również, iż rodzaje opłat pobieranych od odbiorców ciepła oraz podstawy i sposób ich obliczania powinny być określone w umowie sprzedaży ciepła. W przypadku, gdy ciepło jest pobierane niezgodnie z warunkami określonymi w umowie sprzedaży ciepła, przedsiębiorstwo energetyczne może obciążyć odbiorcę opłatami w wysokości obliczonej na podstawie dwukrotności cen i stawek opłat zawartych w taryfie dla danej grupy taryfowej. Ponadto, przekroczenie przez odbiorcę zamówionej mocy cieplnej stanowi podstawę do ustalenia przez przedsiębiorstwo energetyczne opłat za zamówioną moc w wysokości wynikającej z tego przekroczenia.

Prognozowanie zapotrzebowania ciepła w sezonie grzewczym odbywa się na podstawie wieloletnich obserwacji meteorologicznych. Dla poszczególnych stref klimatycznych określa się średniodobowe temperatury zewnętrzne. Można je przedstawić na wykresie w ten sposób, że są one uporządkowane od najniższej do najwyższej. Wykres taki nazywamy wykresem uporządkowanym temperatur zewnętrznych, a jego przykład zamieszczono na rysunku poniżej.

Współrzędna czasu ma na tym wykresie mają inne znaczenie niż na wykresie rzeczywistym. Na wykresie rzeczywistym temperaturom zewnętrznym odpowiadają daty ich występowania, na uporządkowanym natomiast okresy czasu występowania temperatury zewnętrznej. Zaletą wykresu uporządkowanego jest to, że w odróżnieniu od wykresu rzeczywistego, charakteryzuje on przebieg temperatury w strefie klimatycznej w różnych sezonach grzewczych. Właśnie ten uniwersalny jego przebieg wykorzystywany jest do prognozowania zapotrzebowania ciepła i mocy szczytowej oraz mocy zamównionej. Stanowi też istotną wskazówkę przy doborze urządzeń energetycznych.

Na wykresie przedstawiono zmiany temperatury zewnętrznej. Dla całego roku ich przebieg uporządkowano od minus 20 do plus 29 ^oC. Można zauważyć, że temperatury zbliżone do minus 20^oC występują bardzo rzadko, a zapotrzebowanie ciepła jest wtedy największe. Oczywiście w naszym klimacie występują również niższe temperatury, ale dla niniejszej analizy istotna jest temperatura obliczeniowa. W tym przypadku - dla III strefy klimatycznej wynosi ona właśnie - 20^oC.

Przyjmuje się, że zależność zapotrzebowania ciepła grzejnego od temperatury zewnętrznej jest liniowa. W takim przypadku po naniesieniu na osi rzędnych skali jednostek ciepła i przyjęciu nowej osi, otrzymujemy uporządkowany zapotrzebowania ciepła. Jeżeli za początek sezonu grzewczego przyjmiemy temperaturę zewnętrzną, na przykład +12^oC, to z wykresu odczytamy długość sezonu grzewczego. Zakreskowane pole pod krzywą odpowiada sumarycznemu zapotrzebowaniu ciepła w sezonie grzewczym. Maksymalna wartość zapotrzebowania występująca na wykresie uporządkowanym przy temperaturze -20^oC odpowiada mocy zamówionej.

Linią przerywaną zaznaczono średnie dla całego sezonu grzewczego zapotrzebowanie na ciepło. Jest ono wyraźnie niższe od maksymalnego. W zależności od lokalnych warunków klimatycznych dla standardowego sezonu grzewczego wynosi ono 41 - 47% zapotrzebowania szczytowego. W oparciu o wykres uporządkowany można również określić zależność pomiędzy maksymalnym i rocznym zapotrzebowaniem na ciepło do ogrzewania. Okazuje się, że dla każdej strefy klimatycznej przyjmuje ona wartość stałą.

Ujęte na wykresie uporządkowanym wielkości są wykorzystywane nie tylko do prognozowania cen ciepła, mocy zamówionej i zapotrzebowania ciepła w sezonie grzewczym, ale także stanowią podstawę doboru urządzeń energetycznych w źródle ciepła.